مسجد جامع هرات (دگرنام: مسجد جمعه هرات) کهنترین مسجد در هرات است که بسیار بازسازی شدهاست. بیشتر گسترش آن در دورهٔ طلایی عهد تیموریان بود.
این مسجد را سلطان غیاث الدین غوری در سال ۵۹۷ ق. طرحریزی نمود اما موفق به تکمیل آن نشد. جسد وی در سال ۱۲۰۲ میلادی در زیر گنبد در پشت ایوان شمالی مسجد مدفون گردیدهاست.
تنها بخش کوچکی از مسجد عهد غوریان در درب ورودی جنوبی باقی ماندهاست. تزیینات دورهٔ غوری پسانترها زیر کار تزیین دورهٔ تیموریان که مسجد را به ذوق و سلیقهٔ خود تزیین نمودند مخفی ماند که در سال ۱۹۶۴ کارشناسان آن را بازیابی نمودند. اما در اثر مرور زمان بخش زیادی از کار پر مصرف تیموریان نیز از میان رفت که در نوسازیهای سال ۱۳۲۲ خورشیدی روی مسجد انجام گرفت بخشی از آن بازسازی شد. در عهد تیموریان پایتخت در هرات واقع گردیده بود. تیموریان با جلب هنرمندان، معماران، فیلسوفان و شعرا به دربار خود رهبری نهضت فرهنگی را بدست گرفتند که از دورههای پر درخشش تاریخ هرات میباشد. شاهرخ و همسرش گوهرشاد بیگم از پیشتازان دورهٔ نخست عصر تیموری بهشمار میروند. حکومت سلطان حسین بایقرا از سال ۱۴۶۸ الی ۱۵۰۶ میلادی اوج دورهٔ طلایی تیموریان بهشمار میرود.
پیشینه مسجد
ساختمان مسجد بر روی آتشکده دوره پیش از اسلام ساخته شده است. پس از آن به جای آتشکده مسجد کوچک و چوبی ساخته شد که این مسجد در اثر اصابت آذرخش شب جمعه هشتم جمادیالاول سال ۵۱۴ ه.ق سوخت و آسیب دید.
بخشی از بنای مسجد توسط غیاث الدین غوری که شامل طاقها فیروزهای در برجها و رواقهای با استفاده از خشت پخته و تزئینات و کاشیها ساخته شد. پس از مرگ سلطان غیاث الدین پسرش غیاثالدین محمود ساخت مسجد را بر عهده گرفت. در این دوره مدرسه غیاثیه در شمال مسجد جامع ساخته شد.
در دوره تیموری بر تزئینات و کاشی کاری آن افزوده شد و مسجد به معماری دوره تیموری تغییر شکل داد.